Weidevogels zijn dol op onze provincie. De uitgestrekte en weidse landschappen maken Groningen een favoriete broedplek voor onder andere de grutto. Maar het aantal paartjes dat hier komt broeden neemt al jaren af. Met het project ‘Op weg naar een kruidenrijke Toukomst voor weidevogels’ is gewerkt aan twintig hectare groene “kraamkamers” vol kruiden.
Vogelliefhebber
De helft van de grond van melkveehouder Omgo Nieweg uit Adorp bestaat niet uit snelgroeiend gras, maar uit verschillende soorten kruiden. Als vogelliefhebber is hij al jaren bezig met natuurinclusieve landbouw. Hij is aangesloten bij BoerenNatuur Groningen West. Vanuit dit collectief heeft hij met twaalf andere melkveehouders meegedaan aan het Toukomstproject ‘Op weg naar een kruidenrijke Toukomst voor weidevogels’. Ook waren er acht deelnemers van BoerenNatuur Midden Groningen. Samen met Janneke van der Velde (projectleider bij BoerenNatuur Groningen West) en Bert Dijkstra (Groninger Landschap) blikt hij terug.
Ik geniet van de vogelpaartjes met hun jongen op het land. Natuurlijk gaan we voor een goede omzet, maar dit is net zo goed winst.
MELKVEEHOUDER OMGO NIEWEG
Andere manier van werken
In het najaar van 2021 zijn de randen van Omgo’s land ingezaaid met een kruidenrijk zaaimengsel dat speciaal door een ecoloog is samengesteld voor zijn grond. Janneke: “De ecoloog keek onder andere naar welke kruiden er al in het weiland stonden en wat de grondsoort is van de percelen. In de twee jaren daarna werden de percelen gemonitord om te kijken hoe de verschillende zaaimengsels zich ontwikkelden.”
“En we kregen advies over het beheer”, vult Omgo aan. Dat was volgens hem geen overbodige luxe, want een kruidenrijk veld vraagt om een andere manier van werken. “Niet te vroeg maaien, maar ook niet te laat. Minder intensief beweiden. En niet te veel bemesting, maar ook niet helemaal stoppen. Door de monitoring kon je goed zien wat wel en niet werkt.”
Vooral grutto’s, tureluurs en scholeksters brachten gemiddeld meer jongen groot dan in voorgaande jaren.
BERT DIJKSTRA
Blije vogels
De gevarieerde kruidenrijke velden zorgen voor blije vogels. Het voorjaar van 2025 was een goed seizoen voor de weidevogels bij de boeren van BoerenNatuur Groningen West en in de gebieden van het Groninger Landschap. Vooral de grutto, tureluur en scholekster brachten gemiddeld meer jongen groot dan in voorgaande jaren. Bert Dijkstra: “Dat komt door een brede aanpak waaraan we werken met het Aanvalsplan Grutto, dat in 2020 is gestart. Maar kruidenrijk landschap draagt daar op een belangrijke manier aan bij.”
Balans natuur en opbrengst
Naast de blije vogels, hebben ook de koeien van Omgo niet te klagen. Ze zijn dol op het kruidige gras, dat meer mineralen en smaak heeft. En Omgo zelf? Die geniet van de vogelpaartjes met jongen op zijn land. Al is dat soms lastig in combinatie met een gezonde bedrijfsvoering.
“Mijn zoon zit sinds twee jaar in de zaak en is door zijn studie sterk gericht op bedrijfsvoering. We hebben best wel discussies over de balans tussen natuur en opbrengst. Kruidenrijk gras groeit minder snel en levert in verhouding minder melk op, waardoor de koeien bijgevoerd worden. Maar winst zit voor mij niet alleen in geld, maar net zo goed in de natuur. Natuurlijk moeten we financieel gezond zijn, maar ik denk dat het én – én kan: gezond voor het bedrijf én voor de natuur.”
We werken met 250 boeren om hun land aantrekkelijk te maken voor weidevogels.
JANNEKE VAN DER VELDE
Aantrekkelijk blijven
Dit project is afgerond met het delen van kennis en ervaringen op een symposium over kruidenrijk grasland. Maar intensief samenwerken voor de weidevogels blijft. Het Groninger Landschap bracht in kaart hoe het gesteld is met de kruidenrijkdom op de terreinen. “Wij gebruiken zelf geen mengsels, maar proberen met beheer de ontwikkeling van kruidenrijke velden op gang te brengen”, legt Bert uit. “We zijn op de goede weg, maar samen met de pachters kunnen we hier de komende jaren nog meer in verbeteren.”
Ongeveer 250 boeren van BoerenNatuur Groningen West maken ieder jaar hun land aantrekkelijk voor weidevogels met zogenoemd mozaïekbeheer. Janneke: “Naast het kruidenrijke grasland gaat het bijvoorbeeld ook om hoge slootwaterpeilen, voorweiden en later maaien. Daar werken we met alle betrokken boeren, vrijwilligers en Groninger Landschap aan.”
Trotse vader
Omgo rondt de terugblik af met een “mooi succesje”. “Mijn zoon en ik hadden laatst een gesprek met de bank over de omzet: die bleef in hun ogen wat achter. Maar alle investeringen in natuurinclusieve landbouw vragen om een ander tempo en langere adem. Tijdens dat gesprek hoor ik ineens mijn zoon met dezelfde bevlogenheid over de natuur praten als ik! Trotser kun je mij niet maken.”
Meer informatie over alle acties voor weidevogels is te vinden op de websites van BoerenNatuur Groningen West en het Groninger Landschap.
