Kees Colenbrander is een wandelende encyclopedie, hij weet van alles over de geschiedenis van het Groningse landschap. Nu giet hij al die verhalen onder de naam Veldatlas, een initiatief van Kiek’n & Doun in een app en website, zodat anderen ervan kunnen meegenieten. Organisatie én Toukomstproject Sterke Musea, met aan het roer directeur Marjon Edzes-Posthumus, ondersteunt hem daarbij.
Veldatlas
Zou je een kijkje kunnen nemen in het hoofd van Kees Colenbrander, dan zou je honderden verhalen zien. Die gaan vooral over de geschiedenis van Groningen. Over het landschap, wat eronder verscholen gaat, de oude smokkelroutes… Een deel van die verhalen verzamelde Kees – een Amsterdammer met Groningse genen – toen hij nog werkte als verslaggever en documentairemaker. Zo deed hij in 2018 de research voor een film over het waddengebied.
Vaak reed hij vanuit de hoofdstad naar Denemarken, steeds weer door het mooie Groningse landschap. Hij begon zich erin te verdiepen en in zijn hoofd begon het te broeden. Kees: “Die film, genaamd Silence of the Tides, zou heel poëtisch worden. Zonder interviews en voiceover. Een groot deel van de kennis die ik had opgedaan, zou dan ook oplossen in het niets als de film klaar was. Dat vond ik jammer.” Tel daarbij op dat een assistent op de set had laten vallen dat gps steeds interessanter werd en Kees begon te fantaseren: “Stel nou dat ik een telefoon met camera voor dit landschap houd, kan ik dan een filmpje laten oppoppen met behulp van gps?” Het zaadje voor Veldatlas was geplant.
Digitaal museum
Toen de film eenmaal klaar was, hoorde Kees over de Toukomstprojecten. “Dat is interessant, dacht ik.” Hij kwam in contact met drie mensen die plannen hadden bedacht om vergeten kerkenpaden en ommetjes tot leven te wekken: Marck de Cloet, Jenny Garst en Irma Meines. Al hun ideeën werden door Toukomst gebundeld tot één initiatief: Kiek’n & Doun. En Kiek’n & Doun bestaat dan weer uit twee pijlers: pijler één, die onder de Landschapswerkplaats valt, richt zich op het realiseren van toegankelijke en herkenbare fiets- en wandelpaden, Veldatlas is het digitale gedeelte. Kees: “Officieel heten we Veldatlas, het digitale museum van het Groninger land. Mijn zoon Niek, medebedenker van het project, kwam ermee.”
Je scant een QR-code op een informatiebord en je krijgt een animatie te zien over een heuvel die vroeger als dijk diende.
KEES COLENBRANDER
De naam vat precies samen wat Veldatlas inhoudt: je loopt of fietst door het Groninger landschap – toch een soort openluchtmuseum – en via de Veldatlas-app en website ontdek je allemaal interessante verhalen. Via video, animatie of augmented reality, waarbij je via de camera van je mobiel naar animatie kijkt die geprojecteerd is in je omgeving. Je scant een QR-code op een informatiebord en je krijgt een animatie te zien over een heuvel die vroeger als dijk diende. Hier komt het digitale en fysieke gedeelte samen. Of je luistert een podcast waarin bewoners vertellen over ‘hun’ gebied. Kees: “We richten ons in de eerste plaats op de inwoners van Groningen. Ik denk dat ze vaak niet weten wat voor bijzonder verleden hun eigen dorp kent. Daarnaast op de ‘bewuste’ toerist, die kiest voor de stilte, prachtige dorpen, honderden kerken en eindeloze horizon.”
Op pad
Kleinere musea draaien vaak grotendeels op vrijwilligers. Ze missen soms mankracht of kennis om toekomstproof te zijn. Organisatie Sterke Musea ondersteunt deze musea in Groningen door inzet van deskundigen. Bijvoorbeeld op gebied van marketing, vrijwilligersbeleid of fondsenwerving. Ook Veldatlas is aangesloten bij Sterke Musea. Directeur Marjon Edzes-Posthumus is enthousiast over de plannen. “Stel dat je thuis denkt: ik wil op pad, dan kun je vooraf op de website al leuke verhalen opzoeken over plekken die je wilt bezoeken. Of je bent ergens en leest ter plekke in de app dat het slootje waar je langsloopt vroeger een priel was. Hoe zit dat precies, wanneer was dat? Kinderen kunnen leren waar ze vandaan komen, of ze gebruiken de informatie voor hun profielwerkstuk. Die verrijking, daar worden mensen blij van.”
Je bent op een plek en leest in de app dat de sloot waar je langsloopt vroeger een priel was. Die verrijking, daar worden mensen blij van.
MARJON EDZES-POSTHUMUS
Pilotgebied
Aan verhalen en kennis geen tekort. Groningen telt 127 musea, er is een universiteit met veel kennis, en vergeet Kees niet. Hij trok de afgelopen periode geregeld z’n wandelschoenen aan om te wandelen met mensen die het landschap goed kennen. Al lopend praten ze over de geschiedenis. Vanuit Sterke Musea zal er bovendien een redactiecommissie opgetuigd worden met historici erin. Marjon: “Maar we zitten nog in de inwerkfase, eerst moet het project goed opgezet worden. Zodra dat staat en alles duidelijk is, kan iedereen die erbij betrokken raakt, goed gebriefd worden.”
Kees: “Het komende jaar gaan we eerst aan de slag in ons pilotgebied, Oldambt. We gaan uitvinden, uitvogelen, gesprekken voeren. Ik sla daarbij de brug tussen het fysieke gedeelte van de Landschapswerkplaats en Veldatlas. Later breiden we uit naar de rest van Groningen. Misschien komen er ooit wel langere tochten van meerdere dagen door de hele provincie. Dat vind ik een mooi toekomstbeeld.”
